De Stemming van 21-2-2021: een wankele stabiliteit?

Terwijl de verschuivingen van week tot week heel klein zijn is het wel opmerkelijk dat op dit moment ongeveer een derde deel van de kiezers op dit moment een andere partij prefereert dan de partij, die ze in 2017 hebben gestemd.

Hoewel de voorsprong van de VVD groot blijft zien we toch enige verzwakking in de electorale positie van deze partij. Met 34 zetels (-1) staat de partij op nog  maar op 1 zetel winst ten opzichte van 2017. Maar wel 11 zetels voor op de volgende partij.

Want ook de PVV zakt er 1 weg, en daarmee komt deze partij op 23 zetels. Wel staat deze partij nog op 3 zetels winst t.o.v. 2017. Alleen de PvdA (13) staat op een grotere winst. De twee verschoven zetels van vandaag komen terecht bij 50PLUS (2) en BIJ1 (1).

Het is trouwens wel heel opmerkelijk historisch gezien, dat maar 3 partijen hoger dan 10% staan en dat PvdA en CDA bij elkaar met 31 zetels nog steeds dicht staan bij de historisch lage score van 28 uit 2017. (Twee partijen die de vorige eeuw samen vrijwel steeds meer dan 80 zetels haalden).

De nieuwe partijen

Rondom de nieuwe partijen, zie ik steeds meer beweging. Niet alleen zien we nu al 6 zetels voor die partijen (JA21, Volt, BIJ1 en CodeOranje), maar er zijn drie redenen, waardoor dat nog wel eens meer zouden kunnen worden:

• Er lijkt dit keer geen tweestrijd te komen, welke partij de grootste wordt. Een tweestrijd, waardoor kiezers sneller op één van die twee partijen gaan stemmen om invloed uit te oefenen op de uitkomst van die tweestrijd (het zogenaamd strategisch stemmen).
• De opkomst zou wel eens fors lager kunnen liggen dan in 2017 (ruim 81%). Zelf schat ik dat die wel eens zou kunnen dalen tot onder de 70%. In dat geval zal de kiesdeler onder de 60.000 uitkomen en die was in 2017 nog iets meer dan 70.000. Die lagere opkomst zal dan vooral in de leeftijdsgroep tussen 40 en 70 gaan zitten.
• Daarnaast merk je ook dat men t.a.v. de Coronacrisis weinig onderscheid ziet tussen de grotere partijen. Andere onderwerpen worden als het ware versluierd in het beleven van kiezers. Bij de toeslagenaffaire zijn niet alleen de regeringspartijen betrokken geweest, maar ook de PvdA. De kans dat men dan naar een nieuwe partij gaat in plaats van naar een andere reeds bestaande partij, wordt daardoor groter. Wellicht komen er nog wel gebeurtenissen in de komende drie weken, die wel weer ten voordele zal gaan werken voor de bestaande partijen.

Na JA21 zien we nu ook steeds meer “beweging” bij Volt. Een partij, die bij de Europese Parlementsverkiezingen in Nederland 1,9% haalde. Juist omdat het een partij is die zich op jongeren/studenten richt kan het wel eens zijn dat die onder de radar blijft van de traditionele media en de peilers. Met name GroenLinks en D66 zouden wel eens electorale last kunnen krijgen van deze partij als die zou gaan stijgen in de richting van de uitslag van de Europese Parlementsverkiezingen (hetgeen 2 of zelfs 3 zetels zou betekenen).

Ook zou een partij als BoerBurgerBeweging wel eens meer stemmen kunnen gaan halen dan nu zichtbaar is in peilingen. Of dat genoeg is voor een zetel is nog niet vast te stellen. Maar ook als zo een partij de kiesdeler niet haalt zouden ze toch vooral stemmen weg kunnen halen van een of twee grotere partijen, die daardoor een zetel gaan missen. (Want als er veel stemmen gaan naar kleinere partijen dan zullen er, door het systeem waarop in Nederland zetels worden toegewezen, meer restzetels beschikbaar komen, hetgeen voor de grootste partijen meer kansen op 1 of 2 extra zetels oplevert).

Toch veel verschuivingen op langer termijn

Terwijl we al lange tijd weinig verschuivingen zien van week tot week is het wel zeer opvallend dat er t.o.v. vier jaar geleden bij alle partijen sprake is van forse verschuivingen. Partijen raken behoorlijk wat kiezers kwijt, maar winnen er ook doorgaans weer behoorlijk wat bij.

Van alle kiezers die bij TK2017 gestemd hebben zegt nu 12% niet te weten op welke partij te stemmen of kiest 6% nu een partij, die nu nog niet in de Kamer is vertegenwoordigd.

Interessant is hoeveel procent van de kiezers van 2017 aangeven de desbetreffende partij weer te gaan stemmen. En dan zien we lagere cijfers dan we gewend zijn bij vorige verkiezingen.

 

Maar de volgende grafiek is misschien wel interessanter. Naast de partij van voorkeur van dit moment, vragen we ook welke partijen ook nog een kans maken. Dan worden er gemiddeld nog 1,4 partijen genoemd.

En dan zien we dat partijen toch nog wel kans hebben om meer kiezers uit 2017 terug te winnen.

Door deze twee grafieken te combineren zien we het volgende patroon:

Als je deze grafiek ziet dan zou je zeggen dat er nog wel ruimte voor verschuivingen is tussen de partijen. Want gemiddeld 25% van de kiezers, die aangeven de partij van hun keuze uit 2017 nu niet te zullen gaan stemmen geven die partij toch nog wel een kans op een stem.

Maar dat zal dan pas echt gebeuren als er een echte verkiezingskoorts uitbreekt. Daar is nu nog niets van te merken. Maar we  hebben nog 22 dagen voor de eerste stembureaus open gaan op 15 maart.