De electorale potentie van de GroenLinks-PvdA combinatie

De laatste tijd zien we weer wat bewegingen in het electoraat. In dit verslag gaan we dieper in op de electorale situatie rond de combinatie GroenLinks en PvdA bij deze verkiezingen.

Dit is de zetelverdeling van dit weekend, vergeleken met vier weken geleden.

Bij VVD en CDA zien we een kleine stijging (+2 naar 22 en +1 naar 7). Maar ook bij zowel GroenLinks als PvdA (ieder 1). Aan de rechterkant zien we een daling van JA21 van 13 naar 11 en van de PVV van 19 naar 18. Aan de linkerkant zien we een daling van 1 zetel bij SP (naar 7) en Volt(naar 4).

Samenwerking van GroenLinks en PvdA

Zaterdag 4 februari werden de twee congressen gehouden van GroenLinks en de PvdA, waarbij de samenwerking na de verkiezingen in de Eerste Kamer werd benadrukt: er zal sprake zijn van één fractie. Aan de hand van een aantal vragen en een analyse wordt een beeld gegeven van wat dit betekent/kan betekenen bij de a.s. verkiezingen.

De belangrijkste conclusies die getrokken kunnen worden uit de vragen van dit weekend zijn dat:

• de partijen een iets hogere electorale aantrekkingskracht hierdoor hebben gekregen
• er zijn meer kiezers bij GroenLinks en PvdA, die de andere partij uit de combi ook een kans geeft op een stem, dan voorheen

Dit is het overzicht van het voorgenomen stemgedrag op GroenLinks of PvdA afgezet naar het stemgedrag bij TK2021.

Deze grafiek geeft dus aan dat 8% van de kiezers van D66 2 jaar geleden nu aangeeft GroenLinks te stemmen en 9% van de D66-kiezers geeft nu aan PvdA te stemmen.

Hoewel relatief gezien PvdA en GroenLinks de meeste kiezers van VOLT krijgen is die groep in absolute zin veel kleiner dan de overstappende kiezers van D66. D66 behaalde immers 24 zetels twee jaar geleden en Volt 3.  Zowel GroenLinks en PvdA krijgen nu circa 2 zetels door overstappende D66-kiezers van TK2021.

Een dergelijke grafiek is ook gemaakt van de kiezers die nu aangeven één van de zes “linkse” partijen te gaan stemmen, welke andere “linkse” partijen ze een kans geven.

Uit dit overzicht is goed te zien dat de mogelijke winst van PvdA of GroenLinks verder vooral van elkaar zal plaatsvinden. Maar ook dat GroenLinks onder de linkse partijen een iets grotere potentie heeft dan de PvdA.

Per saldo lijkt de combinatie GroenLinks en PvdA de twee partijen samen een licht electoraal voordeel te geven. Wel is het zo dat de combinatie GroenLinks en PvdA samen wel de grootste partij kan worden. Bij de peiling van vandaag is dat ook het geval (24 zetels tegen 22 van de VVD). Maar omdat het bij deze verkiezingen nog gescheiden partijen zijn (behalve in de provincie Zeeland) is het de vraag in welke mate dit punt bij de kiezers op 15 maart een grote rol zal gaan spelen. En ook in welke mate de VVD erin slaagt om dit onderwerp “wordt de VVD al dan niet groter dan de combinatie GroenLinks en PvdA?” echt een belangrijk punt te laten worden bij de verkiezingen.

Als bij de actuele prognose per gemeente GroenLinks en PvdA wel bij elkaar worden geteld dan zijn er nogal wat gemeenten waar die nieuwe combinatie dan de grootste zou gaan worden, zoals bij deze kaart te zien is.

In de provincies Groningen, Friesland, Drenthe, Noord-Holland en Utrecht zou de combinatie de grootste worden als deze prognose ongeveer uitkomt.

D66 lijkt bij deze verkiezing het meeste last te kunnen krijgen van de samenwerking en daarna volgt Volt. Maar dat komt mede omdat van de “linkse” partijen t.o.v. de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 D66 er het zwakste voor staat (ongeveer gehalveerd).

Van de huidige kiezers van zowel GroenLinks als PvdA is ongeveer twee derde vóór een fusie van beide partijen, een vijfde er tegen en de rest weet het niet.

De echte electorale “proof of the pudding” van de combinatie van PvdA en GroenLinks zal zijn bij de volgende Tweede Kamerverkiezingen. Als de partijen dan onder één lijst aan de verkiezingen deelnemen en met één aansprekende lijsttrekker dan zal blijken wat de electorale kracht van die combinatie is. Op dit moment scoren de twee partijen samen ongeveer 16%. De maximale electorale potentie van die combinatie lijkt ergens rond de 25% te liggen. Dat was trouwens ongeveer de uitslag van de PvdA (Samsom) in 2012. Daarna haalde de PvdA rond de 6%.

Van belang is daarbij natuurlijk ook wanneer die verkiezingen zijn. In 2025 of eerder? En zeker ook hoe de combinatie GroenLinks-PvdA in de Eerste Kamer opereert ten opzichte van de voornemens van de regering. Want de kans is groot dat bij de nieuwe Eerste Kamer die combinatie een sleutelrol zal gaan spelen bij het al dan niet realiseren van meerderheden in de Eerste Kamer.

Dit weekend is ook een onderzoek gedaan over de wapensteun aan de Oekraïne