De Stemming 5-3-2023: BBB groeit verder buiten de Randstad

PS2023

Deze week richten we ons louter op de peiling voor de Provinciale Statenverkiezing van 15 maart a.s. Daarbij zijn er een aantal belangrijke trends en vraagpunten, die de uitslag over 10 dagen zal bepalen.

1. De vier regeringspartijen zitten min of meer in hetzelfde schuitje. Ze verliezen een fors deel van de kiezer van TK2021 en trekken weinig kiezers aan van andere partijen. Het CDA lijkt daar t.o.v. 2021 het meeste last van te krijgen. De ChristenUnie het minste, met name doordat de kiezers van deze partij relatief beter opkomen dan het gemiddelde van het electoraat.
2. Zoals zo vaak doet “the new kid on the block” het electoraal het best. Dit keer is dat de BBB of eigenlijk beter gezegd Caroline van der Plas. In vrijwel alle gemeenten in het Noorden en Oosten van het land is deze partij het grootst. Of BBB bij de totaaluitslag gezien in de buurt kan komen van de VVD hangt met name af van de uitslag van BBB in het Westen van het land t.o.v. de VVD.
3. De opkomst bij de Provinciale Statenverkiezing is normaliter rond een derde lager dan bij de Tweede Kamerverkiezing. Maar dat gebeurt niet in even grote mate bij de afzonderlijke partijen. Aan de ene kant komen ouderen en hoger opgeleiden beter op dan laag opgeleiden en jongeren. Aan de andere kant komen kiezers, die twijfelen aan de partij van hun voorkeur, minder goed op dan kiezers die enthousiast zijn over de partij van hun voorkeur. Dat kan bij de einduitslag meerdere procenten schelen.
4. Normaal zouden de potentiële kiezers met de demografische kenmerken van CDA, VVD en D66 beter opkomen dan de kiezers met de potentiële kenmerken van BBB en PVV. De grote vraag is echter of het mindere enthousiasme bij de kiezers van CDA, VVD en D66 dan bij de kiezers van BBB en PVV voor hun partij wel in de opkomst (en uitslag) is terug te zien.
5. Hoewel FVD er nu landelijk gezien minder goed voor staat dan bij TK2021 kan het zijn dat de opkomst van de FVD-kiezers duidelijk hoger is dan van de meeste andere partijen. Omdat de resterende kiezers van de FVD zich sterk met deze partij associëren.
6. De prognose van de Eerste Kamer is dit keer gebaseerd op het simuleren van de stemming vanuit de geprognotiseerde uitslag van de afzonderlijke Provinciale Staten. Daarbij is rekening gehouden met de stemwaarde per provincie van 2019. (De stemwaarde betekent voor hoeveel stemmen 1 statenzetel in een afzonderlijke provincie telt. Die is gebaseerd op het aantal inwoners per provincie. Per saldo betekent dit dat een opgekomen kiezer in een provincie met een lagere opkomst bij de uiteindelijke stemming voor de Eerste Kamer als het ware zwaarder telt dan een opgekomen kiezer in een provincie met een hoge opkomst.)
7. Bij de stemming vanuit de Provinciale Staten voor de Eerste Kamer in mei wordt door de partijen al rekening gehouden met hoe de restzetels zouden kunnen vallen. Er worden dan bewust stemmen uitgebracht op een andere partij dan de eigen partij. Voor de prognose hebben we een aantal aannames gedaan hoe er dan gestemd zal worden. Het zal duidelijk zijn dat 1 zetel meer of minder in één van de Staten op 15 maart 2023 invloed kan hebben op de afspraken die er dan gemaakt gaan worden.

Grootste partij per gemeente

Allereerst de kaart van de geprognotiseerde grootste partij per gemeente op basis van de laatste peiling . Belangrijk is wel te beseffen dat in de meeste gemeente er toch geen heel grote verschillen zijn tussen de grootste partijen en dat als BBB of VVD het landelijk wat slechter doen dan nu wordt gemeten deze kaart al fors kan veranderen!

Deze kaart laat zien dat BBB in de meeste gemeenten in het Noorden en Oosten de grootste lijkt te gaan worden. In het Zuidoosten is dat de PVV. In diverse (vooral Universiteits-)steden lijkt GroenLinks de grootste te worden. Daarnaast herkennen we de zogenaamde “bible belt” als een diagonaal van het Zuidwesten tot aan Staphorst.

Opmerkelijk is het, zeker in historisch perspectief, dat de kans dat de PvdA of het CDA in een gemeente de grootste zal gaan worden blijkbaar (heel) klein is.

Deze trend hebben we trouwens al in de zomer van 2022 gesignaleerd. 

Prognose aantal zetels in de Staten

Nu volgt de prognose van de uitslag per afzonderlijke provincie in relatie tot 4 jaar geleden. Ter vergelijking is ook vermeld de zetelprognose per provincie, zoals die afgelopen week door EenVandaag is gepubliceerd en die via een wat andere benaderingsmethode is vastgesteld dan Peil.nl heeft gedaan.

    Noord

 

   Oost

 

   West

 

   Zuid

 

Prognose Eerste Kamer

Deze prognose is gemaakt in lijn met de wijze waarop de verkiezing van de Eerste Kamer in mei echt zal plaats vinden. Ieder Statenlid mag één stem uitbrengen. Elke stem krijgt een stemwaarde per provincie, die gebaseerd is op het aantal inwoners in die provincie. In mei zal bij die stemming per partij keuzes gemaakt worden om zo de restzetels te laten komen op de plek, die men onderling afspreekt. Bij de onderstaande prognose hebben we een inschatting gemaakt van hoe die afspraken dan waarschijnlijk zullen gaan worden op basis van de geprognotiseerde uitslag per afzonderlijke provincie.

De komende tien dagen kunnen zich natuurlijk nog verschuivingen voordoen. Dat kan door de debatten gebeuren of door belangrijke nieuwsfeiten, die zich vlak voor de verkiezingen aandienen. We komen alleen met een bijstelling van deze prognoses als we voor 15-3 nog forse verschuivingen vaststellen.