Onze peiling van deze week is een bevestiging van ons onderzoek van vorige week. Toen hebben we vastgesteld dat als Pieter Omtzigt met een eigen partij aan de verkiezingen zou mee doen hij 27 zetels zou halen en daarmee de grootste zou worden. Inmiddels heeft Omtzigt aangekondigd dat hij met Nieuw Sociaal Contract (NSC) aan de verkiezingen zal meedoen. Ook al bij eerdere peilingen rondom de potentie van een partij van Pieter Omtzigt gaven cijfers rond de 25 á 30 zetels. (De 46 zetels die steeds gemeld worden,was een onderzoek van I&O voor De Volkskrant. Maar dat was een cijfers, die fors hoger was dan wat wij in die tijd hebben gemeten).

Nu is de situatie niet meer hypothetisch, maar is reëel. En de komende tijd wordt het concreter met een lijst en een programma.

De score van vandaag ziet u hieronder. Daarbij vergelijken we de cijfers van de peiling van deze week met die van de vorige week. Dan is het duidelijk hoe groot de impact is van het deelnemen van die nieuwe partij.

Belangrijk is te beseffen dat zowel bij NSC als BBB er een fors aantal kiezers zijn, die deze partijen nog een kans geven op een stem. Bij NSC is naast de 19% die deze partij nu kiezen er nog 15% die de partij een goede kans geven. Bij BBB is het zo dat 9% de partij nu kiest en nog eens 15% die partij een kans geeft. Daar zitten onderlinge dubbeltellingen bij. Bij beide partijen geeft namelijk bijna de helft de andere partij ook een goede kans. Maar als we die eraf trekken dan zien we dus dat 28% NSC of BBB kiezen en nog eens 20% één van de twee partijen een kans geeft. Bij elkaar dus bijna de helft van alle Nederlanders!

Hoewel er natuurlijk nog veel kan gebeuren lijkt toch de kans groot dat twee “nieuwe” partijen (BBB beschouw ik dan ook als zodanig) vanuit 1 zetel stijgt naar een niveau van rond de 40 zetels. Waarbij het ook belangrijk is om te beseffen dat BBB in de Eerste Kamer 16 zetels heeft, terwijl PvdA/GroenLinks er 14 hebben en de VVD 10. Voor de regeringsvorming is dat een relevant gegeven.

Inzicht in de overgangen

De winnaars

De verschuivingen in het electoraat wordt weergegeven vanuit drie meetmomenten en gericht op de grote stijgers en dalers van dit moment.

Het startpunt is de vorige Tweede Kamerverkiezing, vervolgens de uitslag van onze Tweede Kamerpeiling rond Provinciale Statenverkiezngen van maart jl. en ten slotte de huidige peiling.

Eerst de drie “winnaars”van vandaag. De grafieken laten zien wat de kiezers gestemd hebben in 2021 van de huidige kiezers van die drie partijen

NSC krijgt een toestroom van kiezers van vrijwel alle partijen. CDA is de partij, die de meeste kiezers van 2021 aan deze partij verliest.

BBB stond begin april nog boven de 30 zetels. Maar ook de huidige score van 14 is een grote winst t.o.v. de ene zetel die in 2021 is behaald. De winst op het CDA, zoals die zich tijdens de Provinciale Statenverkiezingen manifesteerde, is fors lager, omdat NSC die groep kiezers grotendeels heeft “overgenomen”. De winst komt nu vooral van VVD en PVV.

PvdA en GroenLinks haalden samen 17 zetels bij de Tweede Kamerverkiezingen. Dat zijn er nu 7 meer.

Van de 17 zetels uit 2021 (PvdA+GroenLinks) komen nu bijna 14 terecht bij de nieuwe combinatie. Daarnaast komen er bijna 6 zetels bij van kiezers op D66 uit 2021. De winst van andere partijen is tot dusverre (nog?) beperkt.

De verliezers

Ten opzichte van de Tweede Kamerverkiezingen zijn er drie partijen die duidelijk verliezen: D66, CDA en VVD.  Het overzicht van die drie partijen laten we zien met een tussenstation: de peiling tijdens de Provinciale Statenverkiezingen. Op die manier kan goed getoond worden wat er na maart is gebeurd en met name het effect van de deelname van NSC.

Hieruit is goed op te maken hoe het CDA in twee fasen is weggezakt. Eerst rond de 7 zetels sinds de Tweede Kamerverkiezingen en vervolgen nog eens 4 gedaald na de val van het kabinet en de start van NSC.

D66 was tussen de Tweede Kamerverkiezingen en de Provinciale Statenverkiezingen gedaald van 24 naar 9 zetels. Inmiddels is D66 nog 2 zetels verder gedaald. Het verlies is met name gegaan naar PvdA/GroenLinks. Maar ook NSC heeft 4 zetels van D66 en BBB 1 zetel.

De VVD  staat nu op een verlies van 9 zetels. Maar al wel 7 zetels meer dan tijdens de Provinciale Statenverkiezingen. De VVD heeft na de val van het kabinet kiezers teruggekregen, die aanvankelijk al VVD hadden gestemd, maar tijdens het kabinet Rutte-4 naar andere partijen waren overgestapt of aangaven niet meer te weten welke partij te stemmen. NSC is niet zo een grote concurrent voor de VVD als NSC dat is voor CDA en BBB.

De komende drie maanden kunnen er zeker nog forse verschuivingen plaatsvinden. Maar de verkiezingen van 22 november a.s. zouden wel eens de Tweede Kamerverkiezing kunnen gaan worden met de grootste zetelverschuivingen. Het record waren de verkiezingen van 2002 waarbij er 46 zetels van partij verschoven (dus totaal 92 zetels die bij een andere partij kwamen). Bij de peiling van vandaag verschuiven er 51 zetels (in totaal 102).