7-10-2023: Verdere groei van de PVV

Twee belangrijke electorale ontwikkelingen zien we de afgelopen paar weken:

• PVV stijgt gestaag. Na de Algemene Beschouwingen is de partij nu in totaal 5 zetels gestegen.
• Een aantal kleine partijen zakken weg, met name door intern gedoe. PvdD staat nu nog maar op 5 zetels, JA21 op 1 en 50PLUS op 0.

Dit lijkt nu de uitgangspositie te zijn voordat de campagne echt gaat beginnen.

Een belangrijke vraag, die een sterke relatie vertoont met de electorale voorkeur is of men zich zorgen maakt over de eigen financiele toekomst. Ongeveer de helft van de Nederlanders antwoordt dan bevestigend.

Als je de stemvoorkeuren vergelijkt tussen degenen, die zich wel financieële zorgen maken en degenen, die dat niet doen, is heel groot. Dat laat de onderstaande tabel goed zien (verticaal gepercenteerd):

 

D66, VVD en PvdA/GroenLinks doen het veel beter onder de kiezers die zich geen financiële zorgen maken dan degenen die dat wel doen.

PVV, BBB, SP en FVD doen het veel beter bij de kiezers, die zich wel financiële zorgen maken dan die dat niet doen. NSC doet het ook beter bij degenen die zich wel financiële zorgen maken dan bij dat niet doen. Maar onder die laatste groep is NSC toch nog wel de 3e partij.

Historisch gezien is het opmerkelijk wat de score is bij PvdA en GroenLinks. Zowel de Sociaal-Democraten als de voorlopers van GroenLinks hadden destijds vooral kiezers met lagere inkomens. Die maakten zich meer zorgen over hun financiële situatie dan degenen met hogere inkomens, zoals altijd het geval is geweest bij de VVD.

De opkomst van de SP in het eerste decennium van deze eeuw en de PVV erna zorgde al dat een deel van het potentieële electoraat van de PvdA, niet op die partij stemde. Dat zullen vooral mensen geweest zijn die zich zorgen maakten over hun financiële situatie.

Een grote omslag is gekomen tussen 2012 en 2017. De PvdA zat toen in de regering en raakte bij de volgende verkiezingen 29 van de 38 zetels kwijt. Bij die verkiezingen verloor de PvdA bij zowel de hoge inkomens als de lage inkomens.

GroenLinks was de laatste tien jaar altijd al een partij  van kiezers met relatief lagere inkomens. Maar dat kwam vooral doordat ze sterk oververtegenwoordigd waren bij jongeren. Zie de sterke positie van die partij in Universiteitssteden. Gezien de doorgaans positieve perspectieven over hun professionele toekomst zegt een kleiner deel van die groep dat ze zorgen maken over hun financiële toekomst.

Besef daarbij dat de combinatie PvdA/GroenLinks veruit de grootste partij is bij de jongere kiezers. Bijna een kwart van de kiezers onder de 35 jaar stemt deze combinatie. NSC scoort onder die groep 13% (heel Nederland 18%). Bij de kiezers boven de 55 jaar scoort PvdA/GroenLinks “slechts” 12%. NSC scoort bij de oudste groep bijna 25%.

Opvatting over acties Extinction Rebellion

Dezelfde grote verschillen in politieke voorkeur als tussen degenen, die zich wel en geen zorgen maken over hun financiële toekomst, zien we dat rondom het onderwerp “Maatregelen om klimaatverandering tegen te gaan”. Dat is via de mening over een actueel onderwerp op dat terrein, de acties van Extinction Rebellion, goed te illustreren.

We hebben in onze vragenlijst dit weekend gevraagd of de mensen acter de acties van Extinction Rebellion op de A12 staan. Men kon antwoorden “ja, sta ik achter”, “nee, maar steun wel hun eisen”, “nee, en steun hun eisen ook niet”. De eerste twee antwoorden zijn afgezet de huidige stemkeuze. Dan is dit het beeld:

Goed te zien is hoe gepolariseerd – ook – het oordeel over dit onderwerp is naar de huidige stemkeuze. Kiezers van PvdA/GroenLinks, PvdD, D66 en Volt steunen de eisen van Extinction Rebellon massaal. Kiezers van VVD, PVV, BBB, JA21, FVD, SGP en BVNL massaal niet. Bij NSC steunt een derde de eisen van Extinction Rebellion en bij het CDA is dat 28%.

Als deze resultaten worden vergeleken met de cijfers rondom het zorgen maken over de financiële situatie dan is de VVD het meest a-typisch. Want bij alle andere partijen die het juist goed doen bij de kiezers die zich geen zorgen maken over de financiële toekomst zien we een grote steun voor de eisen van Extinction Rebellion. Bij de VVD is dat niet het geval.

Bij de SP zien we het patroon min of meer andersom. De meeste SP-kiezers maken zich zorgen over hun financiële toekomst en steunen wel in meerderheid de eisen van Extinction Rebellion.