Op 16 mei hebben PVV, VVD, NSC en BBB na zes maanden onderhandelen een hoofdlijnen akkoord gesloten, dat zal moeten gaan leiden tot een programkabinet.

Gedurende die zes maanden zijn er een aantal duidelijke electorale ontwikkelingen geweest, die slechts een paar partijen betroffen. Slecht 4 partijen stegen of daalden meer dan 1 zetel: PVV (+8), VVD (-7), NSC (-13), CDA (+5). In deze grafiek zijn ook SP en BBB opgenomen, die in deze periode ook wat meer beweging lieten zien dan de andere partijen.

Reactie op akkoord

Heel Nederland reageert zo op het gesloten akkoord:

• 33% positief
• 22% vrij positief
• 13% neutraal
• 11% vrij negatief
• 21% negatief

Dit is het oordeel van de kiezers afgezet naar de huidige politieke voorkeur.

Via een nieuwe onderzoeksmethode zijn ook de inhoudelijke reacties geanalyseerd. Die treft u onderin aan. Klik hier.

Hoe lang blijft kabinet zitten?

Dit is het overzicht van hoe lang men denkt dat het kabinet blijft zitten en hoe lang men hoopt dat het kabinet blijft zitten.

• 27% denkt dat het kabinet de rit zal uitzitten en 18% denkt dat het kabinet dit jaar al zal vallen.
• 59% hoopt dat het kabinet de rit zal uitzitten en 28% hoopt dat het kabinet dit jaar al zal vallen.

Hoe kiezers van de verschillende partijen denken is goed te zien in de volgende grafiek.

Zetelverdeling Tweede Kamer

Na het sluiten van het akkoord is er weinig verschoven in de electorale voorkeur. Dit zijn de zetelaantallen.

Het verlies van NSC gaat vooral naar PVV en CDA, maar ook zien we dat bij NSC beduidend meer kiezers zijn, die nu zeggen geen partij te weten om te kiezen. Bij de VVD is dat ook het geval, maar in mindere mate. Mede daardoor zien we ook de kleinere partijen stijgen.

Zetelverdeling Europees Parlement

Als we ervan uitgaan dat er voor 6 juni geen breuk komt tussen de vier partijen die het akkoord hebben gesloten, kan nu beter ingeschat worden wat er bij de Europese Parlementsverkiezingen zal gaan gebeuren.

De duidelijk lagere opkomst bij de andere verkiezingen zorgt ervoor dat als bepaalde subgroepen duidelijk meer opkomen, dat direct in de uitslag terug te vinden is. Verwacht had kunnen worden dat bij het mislukken van de formatie degenen die PVV kiezen bij de Tweede Kamerpeiling sterker geneigd waren om te komen stemmen dan dat zij het nu zijn.

Dus het is zeer onwaarschijnlijk dat de 29% die de PVV nu staat bij de Tweede Kamer, gehaald zal worden op 6 juni. Aan de andere kant kan verwacht worden dat de kiezers die sterk negatief reageren op dit mogelijke nieuwe kabinet, sterker gemotiveerd zijn op te komen. Zeker als dat kiezers zijn met een positieve grondhouding ten opzichte van de EU. Dat zal de percentages van de uitslag van D66, PvdA/GroenLinks en Volt positief beïnvloeden.

Er zullen nog meer factoren een rol spelen als we naar de antwoorden van de ondervraagden kijken:

• BBB wordt regelmatig genoemd als tweede keuze. Bij de huidige percentuele verdeling bij de Tweede Kamerpeiling (bijna 5%) zou de BBB maar 1 zetel kunnen halen. Er is een goede kans dat onder de huidige omstandigheden de BBB toch een tweede zetel haalt (die krijgt de partij bij een score van 6%).
• Vooral bij NSC valt het op dat een fors deel (een derde) van degenen die bij de Tweede Kamerverkiezingen aangeven NSC te stemmen, dat niet zeggen te doen bij de Europese Parlementsverkiezingen. Niet alleen is de kans op twee zetels voor NSC daardoor klein, maar deze partij zou zelfs onder de kiesdeler kunnen eindigen (3.23%).
• CDA doet het bij de peilingen goed en die partij heeft een reëele kans 2 zetels te halen.
• Er zijn nogal wat kleinere partijen, waarvoor het de vraag is of ze de kiesdeler halen. We schatten nu dat er zes partijen 1 zetel krijgen. Maar als dat er 3 zouden worden, dan komen die 3 zetels bij de grootste 3 partijen als restzetel terecht.

Pas vlak voor de verkiezingsdatum zal, mede op basis van de actuele situatie, duidelijk worden hoe de opkomst zich zal gaan ontwikkelen. Met name hoe groot het verschil zal zijn in de opkomst tussen degenen die voor en tegen dit kabinet zijn.

Inhoudelijke reacties op akkoord

Er is gevraagd of men het oordeel “positief” of “negatief” wilde toelichten door het intypen van de argumentatie. Via een AI-samenvattingstool is dit wat er uitgekomen is.

Redenen positief

1. Ambitieus Asielbeleid

Het akkoord toont ambitie op het gebied van asielbeleid, wat als een verademing wordt gezien vergeleken met eerdere kabinetten. Er is een sterke focus op het beperken van de asielinstroom en het verbeteren van de behandeling en integratie van asielzoekers.

2. Compromissen en Samenwerking

Alle vier partijen hebben belangrijke punten uit hun programma’s kunnen verwezenlijken in het akkoord, wat recht doet aan de verkiezingsuitslag. Dit zorgt voor een gevoel van evenwicht en rechtvaardigheid bij de kiezers, die zien dat hun stem daadwerkelijk invloed heeft gehad.

3. Duidelijke Koerswijziging

Het akkoord markeert een duidelijke koerswijziging vergeleken met eerdere periodes. Dit omvat strengere maatregelen tegen asielzoekers, een focus op nationale belangen en minder nadruk op internationale verplichtingen.

4. Realistische Probleemaanpak

Het hoofdlijnenakkoord toont de wil om problemen realistisch te benoemen en op te lossen. Er is een focus op praktische en haalbare oplossingen voor de huidige problemen in het land.

5. Betere Beslissingen over Boeren en Klimaat

Over belangrijke punten zoals de rechten van boeren, asiel, bestaanszekerheid en klimaat worden beslissingen genomen die door veel mensen als positief worden ervaren. Dit omvat onder andere het terugdraaien van strenge klimaatmaatregelen en het ondersteunen van de landbouwsector.

6. Brede Steun en Draagvlak

Het akkoord heeft een breed draagvlak en een scala aan maatregelen die verschillende groepen in de samenleving aanspreken. Dit zorgt voor een gevoel van inclusiviteit en consensus.

7. Realistische en Gezonde Denkwijze

Het akkoord getuigt van een realistische en gezondere denkwijze dan voorgaande kabinetten toonden. Er is minder nadruk op ideologische standpunten en meer focus op praktische oplossingen.

8. Nadruk op Economische Vooruitgang

De maatregelen in het akkoord beloven economische vooruitgang en verbetering van de werkgelegenheid. Dit omvat belastingverlagingen en stimulansen voor het bedrijfsleven.

9. Terugdringen Bureaucratie

Plannen om de bureaucratie te verminderen en efficiënter te werken binnen de overheid worden geprezen. Dit moet leiden tot een slimmere en effectievere overheid.

10. Toekomstgericht Beleid

Het akkoord bevat toekomstgerichte maatregelen die gericht zijn op duurzaamheid en innovatie. Dit zorgt voor optimisme over de lange termijn.

11. Balans tussen Partijen

Het akkoord vindt een balans tussen de speerpunten van de deelnemende partijen, wat een positieve verandering belooft. Dit zorgt voor stabiliteit en een gevoel van gezamenlijke verantwoordelijkheid.

12. Recht Doen aan de Democratie

Het akkoord respecteert de democratische verkiezingsuitslag en de wensen van de kiezers. Dit versterkt het vertrouwen in het politieke systeem.

13. Pragmatische Aanpak

Het gezonde en pragmatische verstand heeft gezegenvierd in het opstellen van het akkoord. Er is een focus op realistische en haalbare doelen.

14. Einde aan Woke-Agenda

Het gekrakeel van woke wordt gestopt, wat door velen als positief wordt ervaren. Dit zorgt voor een gevoel van terugkeer naar traditionele waarden.

15. Vertrouwen in Politiek Hersteld

Het akkoord herstelt vertrouwen in de politiek na een periode van wantrouwen en politieke instabiliteit. Er is een hernieuwde hoop op effectieve governance.

Redenen Negatief

1. Onrealistische Doelstellingen

Veel plannen worden gezien als onhaalbaar en te ambitieus zonder duidelijke financiële onderbouwing. Dit zorgt voor scepsis over de uitvoerbaarheid van het akkoord.

2. Gebrek aan Concrete Acties

Het akkoord bevat veel loze beloften en mist concrete maatregelen om de problemen daadwerkelijk aan te pakken. Er is kritiek op het ontbreken van gedetailleerde plannen en tijdlijnen.

3. Negatieve Impact op Milieu

Het afschaffen van klimaatmaatregelen en de versoepeling van landbouwregels worden als schadelijk voor het milieu beschouwd. Dit kan leiden tot verdere achteruitgang van de natuur en het klimaat.

4. Verslechtering van de Zorg

Bezuinigingen op de langdurige zorg worden als verontrustend gezien en kunnen leiden tot een verslechtering van de zorgkwaliteit. Dit treft vooral de kwetsbare groepen in de samenleving.

5. Polarisatie in de Samenleving

De betrokkenheid van extreem-rechtse partijen in het akkoord kan leiden tot meer polarisatie en sociale onrust. Er is bezorgdheid over de toenemende verdeeldheid in de samenleving.

6. Financiële Ongelijkheid

Het akkoord wordt gezien als bevoordeling van de rijken en het grootkapitaal ten koste van de armen. Dit vergroot de economische ongelijkheid en sociale spanningen.

7. Beperkte Migratieoplossingen

De strikte migratiebeleidmaatregelen worden als onrealistisch en mogelijk in strijd met Europese regelgeving gezien. Dit kan leiden tot juridische conflicten en inefficiëntie.

8. Economische Gevolgen

Het akkoord kan leiden tot economische achteruitgang en meer financiële onzekerheid op de lange termijn. Er is bezorgdheid over de economische stabiliteit en groei.

9. Verlies van Internationale Reputatie

Het akkoord kan Nederland isoleren binnen Europa en de internationale reputatie schaden. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor de internationale samenwerking en handel.

10. Ontbreken van Innovatieve Visie

Er is kritiek op het gebrek aan innovatie en vooruitstrevende maatregelen op het gebied van technologie en duurzaamheid. Dit kan leiden tot stagnatie en achterblijven bij andere landen.

11. Negatieve Invloed op Onderwijs

Bezuinigingen op onderwijs worden als een stap achteruit gezien, vooral in een tijd van crisis. Dit kan de kwaliteit van het onderwijs en de toekomst van jongeren schaden.

12. Sociaal Onrechtvaardig

Het akkoord wordt als sociaal onrechtvaardig ervaren doordat het niet genoeg aandacht besteedt aan kwetsbare groepen. Er is bezorgdheid over de sociale gevolgen van de maatregelen.

13. Lange Baan Schuiven van Problemen

Veel problemen worden vooruitgeschoven in plaats van direct aangepakt, wat tot meer onzekerheid leidt. Dit kan de effectiviteit van het beleid ondermijnen.

14. Onbetrouwbare Overheid

Het akkoord wordt gezien als een bevestiging van de onbetrouwbaarheid van de overheid door onrealistische toezeggingen te doen. Dit kan het vertrouwen in de overheid verder ondermijnen.

15. Gemiste Kansen

Er is teleurstelling over gemiste kansen om belangrijke issues zoals klimaat en sociale inclusie beter aan te pakken. Dit kan leiden tot gemiste mogelijkheden voor vooruitgang en verbetering.