De Stemming 18-10-2020
Deze week gaan we dieper in op het effect van de Coronacrisis op de politieke voorkeuren.
De peiling van deze week laat wat beperkte verschuivingen zien, die in het onderstaand overzicht terug te vinden zijn. Maar op zichzelf maken we toch electoraal een zeer stabiele periode door. Het lijkt erop dat de Coronacrisis daar voor een belangrijk deel verantwoordelijke voor is.
Vanaf dat deze Coronacrisis startte half maart, blijkt de angst voor het virus bij een groot deel van de bevolking aanwezig te zijn. We hebben al eerder vastgesteld dat de inschatting van de kans om aan het virus te overlijden heel sterk werd overschat. Zeker bij degenen onder de 70 jaar.
Hoewel die angst in de zomer wat was afgenomen, is deze op dit moment vrijwel helemaal terug. Ruim drie kwart van de Nederlanders vinden de huidige maatregelen van de regering goed of vinden dat er strengere maatregelen genomen hadden moeten worden. (De verhouding is vrijwel 50-50). Ongeveer 20% van de Nederlanders vindt die maatregelen te streng. Dat gevoel over de dreiging van het virus heeft invloed op de electorale keuzes die men maakt. Dat zal hieronder worden beschreven.
We gebruiken de vraag in welke mate men bij het eigen gedrag rekening houdt om niet besmet te geraken als indicator van hoe groot de impact van het virus is bij de respondent. En dat zetten we af tegen de stemkeuze bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017.
Deze tabel laat de verschillen zien naar partij:
Er zijn duidelijke verschillen naar stemkeuze bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. Kiezers van PvdD, 50PLUS en PvdA van toen houden het meest rekening bij hun gedrag om niet besmet te worden door het virus. Die van PVV en FVD het minst.
Het is nu interessant om vast te stellen of bij hun huidige stemkeuze er een relatie is met de beantwoording van deze vraag over het gedrag en het rekening houden met het virus.
Deze analyse kon alleen uitgevoerd worden bij partijen, die op dit moment 10 zetels of meer in de peiling hebben. We kijken in welke mate de kiezers per partij in ieder van die drie gedragscategorieen van plan zijn weer dezelfde partij te stemmen als in 2017.
Dan zien we bij de volgenede partijen weinig tot geen verschil in dat voornemen voor ieder van die drie categorieen: D66, SP en GroenLinks.
Bij VVD, PvdA en CDA zien we dat degenen, die aangeven bij alles wat men doet sterk rekening te houden om niet besmet te worden, trouwer zijn in hun partijkeuze dan de degenen, die dat niet bij alles doen.
Bij FVD hebben we om het effect goed te kunnen bekijken niet het stemgedrag genomen bij TK2017, maar bij PS2019. Toen haalde FVD 15% van de stemmen en nu staat die partij op 7%.
En dan zien we een opmerkelijk verschil als we PVV en FVD vergelijken met elkaar. Die PVV-kiezers, die bij alles wat men doet, rekening houdt om niet besmet te worden, zijn trouwer aan de PVV dan degenen die aangeven het niet bij alles te doen. Bij FVD is het echter duidelijk andersom. Daar zie je dat een fors deel van de mensen, die wel bij wat alles men doet rekening houdt om niet besmet te worden, veel minder trouw zijn aan FVD dan degenen die juist aangeven zich soms/weinig/geen rekening te houden om besmet te worden. Die kiezers zijn in sterke mate overgegaan naar de PVV. Terwijl de PVV-kiezers die niet bij alles rekening houden om niet besmet te worden niet naar FVD overgegaan zijn. Die blijven wel bij de PVV of zeggen nu niet te weten op welke partij te stemmen.
Op de volgende wijze is dat goed te zien.
Van de PVV-kiezers bij TK2017 geeft dus 33% aan zich in hun gedrag bij alles rekening te houden met het niet besmet worden en 36% zegt dat soms/weinig of niet te doen. Maar bij degenen die nu PVV zeggen te stemmen is deze 33% gestegen naar 41%. En deze 36% gedaald naar 26%.
Bij FVD zie je juist een duidelijk ander patroon. Van degenen die nu zeggen FVD te stemmen geeft 11% bij alles in hun gedrag rekening te houden om niet besmet te worden door het virus. 49% van de FVD-kiezers zeggen nu zich soms, weinig of geen rekening te houden in hun gedrag om besmet te worden door het virus.
Het gebeurt niet vaak in onze onderzoeken dat er zo een groot verschil in opvattingen is tussen PVV- en FVD-kiezers.
Het zou mij niet verbazen dat zolang de angst in het electoraat voor het virus overheerst, de electorale bewegingen klein blijven.
Wellicht dat in de paar weken in aanloop naar de verkiezingen dat, onder invloed van de campagne dan, gaat veranderen. Maar ook dat zal sterk van de omstandigheden van dat moment afhangen.