Stemming: 24-4-2022: D66 verliest 4 zetels en is terug bij af
De peiling van vandaag laat zien dat de gebeurtenissen van de afgelopen week leidt tot een daling van 4 zetels van D66. De partij staat nu op 14. Dat zijn er 10 minder dan bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Een score die D66 had, voordat Kaag politiek leider werd.
Die vier zetels verlies gaan niet eenduidig naar andere partijen, omdat we over de hele linie met D66 als zwaartepunt een stijging zien van de groep, die aangeeft niet te weten op welke partij te stemmen.
Alleen al bij D66 betrof dat 2 van de 4 zetels, die de partij kwijt raakte, maar ook bij het CDA zien we dat sterker dan bij de andere partijen.
Door die toename van de groep, die geen partij van voorkeur noemde, werd de grens voor de andere partijen om 1 zetel meer te behalen kleiner. En omdat BIJ1 en BVNL dicht bij een tweede zetel zaten, hebben die er vandaag een zetel bij en staan ze op 2 zetels. Ook de VVD en PVV profiteerden van het geringer aantal “stemmen” dat nodig was om een zetel te behalen en een wat trouwer electoraat.
De PvdA won wel 1 zetel rechtstreeks van D66 en heeft geen last van de leiderschapswisseling. Dat leidt tot deze uitslag.
De electorale positie van D66
Met deze 14 zetels van D66 ligt op het niveau van de uitslagen van D66 voordat de partij fors ging stijgen na het aanwijzen van Kaag als lijsttrekker. Bij de Provinciale Statenverkiezingen van 2019 haalde D66 8%, hetgeen 12 landelijke Tweede Kamerzetels zou betekent hebben.
Als we kijken waar de 10 zetels verlies van D66 sinds TK2021 nu naar toe gaan dan zijn het 2 zetels naar GroenLinks en 2 naar de PvdA. Ongeveer 1 naar PvdD, Volt en VVD. En de overige drie door de relatief grote groep van D66 die aangeeft niet te weten op welke partij te zullen stemmen.
Van de Nederlandse kiezers geeft 68% aan nooit D66 gestemd te hebben. In 2021 stemde bijna 16% D66, hetgeen inhoudt dat er nog 16% extra is die voorheen wel eens D66 heeft gestemd, maar in 2021 niet. Het huidig percentage is 9%. Daar stond D66 eind 2020 ook op.
Het hoogste percentage kiezers dat ooit D66 gestemd heeft, maar nu bij een andere partij, zit bij de huidige kiezers van Volt (63%), PvdA (47%) en GroenLinks en SP (37%). Bij de VVD is dat 23% en het CDA 12%. Onder de JA21- en de BBB-kiezers van dit moment is dat ook 23%, zoals bij de VVD. Bij de PVV is die score het laagst (10% heeft ooit D66 gestemd).
Er zijn negen stellingen voorgelegd aan de kiezers in relatie tot de gebeurtenissen van de afgelopen week. Voor deze stellingen laten we zien het percentage van alle kiezers dat met deze stelling eens is en voor kiezers van D66, en kiezers van partijen die positievere t.o.v. D66 staan dan de andere kiezers.
Van de huidige kiezers van D66 vindt vrijwel niemand dat Kaag had moeten aftreden. Onder alle kiezers, die in 2021 D66 hebben gestemd is dat 20%.
Het lijkt er echter wel op dat het extra electoraal potentieel was dat Kaag D66 leverde verdwenen is. Zeker gezien de moeilijke financiele situatie waar in terecht gekomen zijn (consumentenvertrouwen is met -48 het laagste wat ooit gemeten is) zal zij als Minister van Financiën, mede door de gebeurtenissen van de afgelopen week, in een zeer moeilijke positie zitten om de electorale positie van D66 weer fors te verbeteren.
Positiewisseling PvdA
Het opstappen van Ploumen, die opgevolgd is door Kuiken, leidt niet tot forse electorale verschuivingen. Althans niet op dit moment.
Veel PvdA-kiezers vinden het jammer dat Ploumen is opgestapt, maar wel verstandig.
Als gevraagd wordt welke PvdA-prominent men het liefst als volgende politiek leider zou willen zien dan wordt Aboutaleb door 40% van de PvdA-kiezers genoemd en Timmermans en Kuiken ieder door 20%. Moorman volgt dan met 13%.
Aboutaleb scoort relatief het hoogst bij kiezers van partijen, waar de PvdA weinig kiezers bij weghaalt. Bij de huidige GroenLinks-kiezers scoort Moorman net zo hoog als Aboutaleb. En bij de huidige D66-kiezers scoort Timmermans even hoog als Aboutaleb.
Ten slotte is bekeken hoe de kiezers reageren op een mogelijke fusie van PvdA en GroenLinks.
Op dit moment stemt rond de 15% één van deze twee partijen.
- Van de huidige PvdA-kiezers geeft 20% een dergelijke combinatie weinig tot geen kans op een stem en nog eens 10% twijfelt.
- Van de huidige GroenLinks kiezers geeft 10% een dergelijke combinatie weinig tot geen kans op een stem en nog eens 5% twijfelt.
Onder de kiezers van de andere partijen zien we – in ieder geval op dit moment- geen grote aantrekkingskracht van die combinatie. Alleen bij kiezers van D66, PvdD en Volt zien we circa 5% die aangeven die combinatie een grote kans te geven op een stem. Bij de andere partijen is dat duidelijk minder. Ook bij de huidige SP-kiezers zien we weinig enthousiasme voor die mogelijk nieuwe combinatie.
Wel is er nog een potentieel van circa 5%, die aangeboord zou kunnen worden. Zeker als die combinatie een lijsttrekker krijgt met een sterke electorale aantrekkingskracht.
Zonder dat Omtzigt aan de verkiezingen gaat meedoen, of zich een totaal nieuwe aantrekkelijke kandidaat aandient (die we nu nog niet echt kennen), zal de versplintering van het politieke landschap, en ook van de nieuwe Eerste Kamer, die over één jaar aantreedt, dus blijven aanhouden.
Uit deze vijf grafieken is goed op te maken waar de politieke concurrentie zich per partij bevindt op de links-rechts schaal.
