Stemming 20-2-2022: Volt zakt drie zetels weg

Door de commotie binnen de fractie daalt Volt deze week 3 zetels. En gaat naar 7 zetels. Nog steeds 4 winst, maar juist vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen kan dit betekenen, dat deze partij het dan niet zo goed gaat doen, als het er vorige week nog naar uitzag.

Dat zal dan D66, GroenLinks en lokale partijen, die zich op de jongere kiezers richten, wat voordeel geven.

De peiling van vandaag ziet er als volgt uit:

Bij gemeenteraadsverkiezingen spelen landelijke voorkeuren voor veel kiezers een rol. Daardoor zie je bij de uitslag ook een landelijke trend terug in de gemeenten. Maar daar doorheen speelt natuurlijk wel welke lokale partijen meedoen.

Omdat CDA, PvdA, VVD in de vorige eeuw samen doorgaans landelijk een (grote) meerderheid van de kiezers achter zich hadden, en die drie partijen (vrijwel) overal meededen, was de landelijke trend bij de gemeenteraadsverkiezingen goed te herkennen. Lokale partijen deden het goed in maar een deel van de gemeenten, vaak in het Zuiden van het land en/of klein van omvang.

Het aantal gemeenten is inmiddels fors gedaald (was 60 jaar geleden nog bijna 1000), zodat de gemiddelde grootte van de gemeentes (inclusief de bevolkingsgroei) aanzienlijk is  gestegen (in die 60 jaar een factor 5).

In deze eeuw zien we steeds meer dat de nieuwe politieke partijen slechts in een deel van de gemeenten meedoen. Zodat kiezers die landelijk achter die partij staan, in hun gemeentes een andere keuze moeten gaan maken (of thuis blijven).

Bij deze verkiezingen zien we voor wat dat betreft een record.

De volgende partijen, die er landelijk goed voor staan, doen maar in een deel van de gemeentes mee (of zelfs helemaal niet, zoals BBB):

PVV, JA21, PvdD, FVD,  Volt, BBB.

En DENK, SGP, BIJ1 (en de ChristenUnie in mindere mate) zijn partijen, die alleen meedoen in gemeentes waar ze bij landelijke verkiezingen het relatief gezien goed doen.

Daardoor is de verscheidenheid aan landelijke partijen per gemeenten, die meedoen groter dan ooit.

Bij ongeveer een derde van de kiezers is het zo dat de landelijke partij van hun voorkeur van dit moment niet aan de gemeenteraadsverkiezingen meedoet. Bij de huidige kiezers van PVV, JA21, PvdD, FVD, Volt en BBB is dat zelfs bijna 70%.  En deze zes partijen vertegenwoordigen op dit moment ongeveer 40% van het electoraat.

Desgevraagd geeft van iedereen die zegt te weten wat te gaan doen op 16 maart 35% op dezelfde partij te gaan stemmen als hun huidige landelijke voorkeur, bijna 30% geeft aan een lokale partij te kiezen, 10% een andere landelijke partij en 20% dat ze niet gaan stemmen. Dit is ongeveer twee derde van het electoraat. De rest (een derde) zegt nog niet te weten wat te gaan doen. Daarvan weet een fors deel ook nog niet welke partijen er aan de gemeenteraadsverkiezingen mee doen.

Dit alles lijkt in de richting te gaan van een gemeenteraadsverkiezingen met nog grotere verschillen in uitslagen per gemeente. Niet alleen zullen lokale partijen het nog beter gaan doen dan de vorige keer. Maar ook zullen we nog meer gemeentes gaan krijgen waarbij de lokale partij de grootste wordt. Mede doordat er ook niet een echte grote favoriet is bij de landelijke partijen, die wel aan de verkiezingen mee doen.

Interessant is om te zien in welke mate de nieuwere landelijke partijen, die voor het eerst in die gemeentes meedoen, die landelijke populariteit kunnen verzilveren. Mede door de lagere opkomst bij gemeenteraadsverkiezingen (iets boven de 50% de laatste keer) kan het ook zijn dat men dan maar niet gaat stemmen.

Het CDA is landelijk gezien sinds 2018 fors gedaald. Staat nu rond de 4%, maar stond in 2018 tijdens de gemeenteraadsverkiezingen rond de 13%. Door de lagere opkomst zal het CDA het grote verlies t.o.v. vier jaar enigszins kunnen compenseren, maar het is interessant om te zien wat er dan in die gemeenten met de CDA stem gebeurt. (Ook meer kansen voor lokale partijen).

Ook bij de aanstaande gemeenteraadsverkiezingen zal de versplintering van ons electorale landschap, zowel in de gemeentes zelf, als over het hele land bekeken, het meest indringende zijn van de uitslag,