Electorale concurrentie naar politieke thema’s

Vorige week was het eerste deel waarin we de toenemende polarisatie in Nederland beschreven. De invalshoek was daarbij de relatie tussen de voorkeuren voor partijen. Deze week zal het onderwerp belicht worden vanuit de relatie tussen de relevante politieke onderwerpen en de voorkeur voor de verschillende partijen.

Het geeft ook een doorkijk naar het krachtenspel bij de volgende verkiezingen, over uiterlijk 13 maanden na vandaag (21 maart 2021).

De aanpak van het onderzoek was dat 15 politieke thema’s werden voorgelegd aan de bijna 3000 ondervraagden, waarbij gevraagd werd om per thema aan te geven welke maximaal drie partijen, qua standpunt, het dichtst liggen bij de opvattingen van de respondent.

Dat geeft een goed beeld van hoe de electorale concurrentie tussen de partijen verloopt in relatie tot die thema’s.

Allereerst een rangorde van het belang van die onderwerpen bij de ondervraagden afgezet tegen de partij, waar me nu de voorkeur aan geeft.

Voor de duidelijkheid zal ik bij het verdere verslag drie groepen partijen onderscheiden en ze als volgt benoemen:

• Middenrechts (VVD en CDA)
• Links (PvdA, GroenLinks, Partij voor de Dieren, SP)
• Rechts (FVD, PVV en 50PLUS

In de tabellen zijn ook D66 en ChristenUnie opgenomen. De eerste partij zien we soms terug bij de eerste groep en soms bij de tweede. De tweede partij neemt een wat wisselende positie in, doorgaans meer op het patroon van Links horend.

Deze eerste grafiek laat al goed zien dat er enerzijds duidelijke verschillen zijn tussen die drie hoofgroepen en anderzijds ook bepaalde verschillen binnen ieder van die hoofdgroepen, die karakteristiek zijn voor die specifieke partij..

Al direct valt te zien hoe Links en Rechts sterk verschillen in het belang dat ze in thema’s stellen.

Links vindt de volgende thema’s het belangrijkst: Zorg, Klimaat, Onderwijs, Woningbouw en Arbeidsmarkt.  Bij Rechts zijn dat de thema’s: Immigratie, Zorg, Multiculturele Samenleving, Europese Unie en Bestrijding Criminaliteit.

Het beeld bij Middenrechts is diffuser. VVD-kiezers zetten Belastingdruk op de eerste plaats (Bij Links staat deze op de 12e plaats). De volgende onderwerpen zijn bij de VVD Zorg, Immigratie, Europese Unie en Klimaat. Bij CDA-kiezers is de volgorde Onderwijs, Klimaat, Zorg, Woningbouw en Europese Unie.

De volgorde van D66-kiezers lijkt sterker op die van Links (en dan met name die van GroenLinks).

(Op een smartphone of tablet kunnen de tabellen het best bekeken worden als u het device kantelt).

Voor de 11 partijen is een tabel gemaakt waarbij voor de huidige kiezers van deze partij is aangegeven in welke mate ze bij ieder van de 15 onderwerpen vinden dat de standpunten van die partijen lijken op die van de ondervraagde. In ieder van die tabellen zijn kiezers opgenomen van 5 partijen met gemiddeld de hoogste scores. Bij partijen, die niet opgenomen zijn in de tabel, liggen de scores per onderwerp doorgaans onder de 5%.

De 11 tabellen zijn gesorteerd op basis van hoe vaak kiezers dat onderwerp noemen bij die bewuste partij. Alleen dat al geeft interesaante informatie over de electorale positie van die partij. Ook deze tabellen laten de polarisatie goed zien. Als een partij namelijk niet valt binnen dezelfde hoofdgroep zijn de scores vrijwel altijd erg laag.

U kunt de 11 tabellen bekijken door op de voorwaartse  te drukken. De kleurschakering loopt van donkergroen (85% en hoger) tot diep rood (5% en lager).

 

button

Ten slotte hebben we gebruik gemaakt van dezelfde informatie om een overzicht te maken, waarbij een goed beeld gegeven kan worden waar de electorale concurrentie ligt per partij en in relatie tot welke thema’s.

Verticaal staan de partijen genoemdm die door deze kiezers zijn gekozen, waarbij de eigen standpunten het best lijken te passen bij die van de partij bij het thema. Men mocht daarbij maximaal drie partijen aangeven.

Horizontaal staan alleen die respondenten die aangeven de bewuste partij een kans te geven op een stem, maar op dit moment NIET deze partij kiest. (Dat is anders dan bij de vorige tabellen. Want daar is horizontaal afgezet de partij die men nu kiest.)

Linksboven treft u het thema aan. U kunt via de voorwaartse button de 15 verschillende thema’s bekijken.